Koronavirüs Pandemisi ve İş Hukuku – I

İlk olarak Çin’in Hubey eyaletine bağlı Wuhan kentinde 31 Aralık 2019’da sebebi bilinmeyen bir solunum yolu rahatsızlığı olarak ortaya çıkan koronavirüs, 7 Ocak 2020’de Dünya Sağlık Örgütü’nün isimlendiresiyle Covid-19 adını almış 30 Ocak 2020’de de bulaşıcılığının çok yüksek olması sebebiyle pandemi (küresel salgın) olarak ilan edilmiştir. Ülkemizde de 11 Mart 2020 itibariyle ilk vaka görülmüş, buna bağlı olarak daha önceden alınmaya başlanan önlemler de sıkılaştırılmış ve genişletilmiştir. Bu tedbirler kapsamında pek çok işyeri zorunlu olarak kapatılmış veya tam randımanlı olarak çalışamaz hâle gelmiş; sonuç olarak da işçi – işveren ilişkileri kapsamında birtakım düzenlemeler yapılması gerekliliği doğmuştur.

Söz konusu tedbirler kapsamında 17 Nisan 2020 tarihinde Yeni Koronavirüs (Covid-19) Salgınının Ekonomik ve Sosyal Hayata Etkilerinin Azaltılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (Bundan sonra 7244 sayılı Kanun olarak belirtilecektir.) yürürlüğe girmiş ve pek çok alanda düzenlemeler getirmiştir. Bu düzenlemeler ve genel olarak pandemi sürecinde işçi – işveren ilişkilerinden doğabilecek birtakım sorunları yazı dizimizde inceleyeceğiz.

7244 SAYILI KANUNLA DÜZENLENEN SORUNLAR

• KANUNUN 9. MADDESİ İLE GELEN YENİLİKLER

7244 sayılı Kanun’un 9. maddesi:
“22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’na aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 10 – Bu Kanunun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesi, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay süreyle 25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında işveren tarafından feshedilemez.
Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç aylık süreyi geçmemek üzere işveren işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilir. Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak, işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermez.
Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline, sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası verilir.
Cumhurbaşkanı birinci ve ikinci fıkrada yer alan üç aylık süreleri altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.”

hükmünü getirmiş olup bu hükümde getirilen yenilikler:

İşveren Bakımından Fesih Yasağı

Kanunun yayınlandığı 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren 3 ay boyunca (Bu süre Cumhurbaşkanı kararıyla 6 aya kadar uzatılabilir.) işveren tarafından işçinin iş sözleşmesini feshedemeyecektir. Bunun istisnası ise işçinin İş Kanunu’nun 25/I(II) bendi ve diğer kanunlarda yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hâlleridir. Bu hâllerin bulunmadığı durumda işveren işçiyi işten çıkaramayacaktır.

Geçici İstihdam Güvencesi

Madde ile geçici istihdam güvencesi getirilmesi amaçlanmıştır. Şöyle ki; fesih yasağının uygulanması sebebiyle işçiler bakımından koruyucu bir önlem alınmış, işçilerin işsiz kalmalarının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda işveren işçiyi çıkartmak yerine ücretsiz izin verebileceği gibi şartları sağlaması hâlinde kısa çalışma ödeneğine de başvurabilir. Şartların sağlanması hâlinde ücretsiz izin yerine kısa çalışma ödeneğine başvurulmasının meblağın daha yüksek olması bakımından tercih edilmesi gerektiğini düşünmekteyiz.

İş Kanunu Kapsamında Olan ve Olmayan Tüm İş Sözleşmelerinin Dahil Edilmesi

Madde, metinde de belirtildiği üzere 4857 sayılı İş Kanunu kapsamına giren ya da girmeyen tüm iş sözleşmeleri için geçerli olacak ve uygulanacaktır. Yani her türlü iş sözleşmesi bu madde kapsamında değerlendirilecektir.

İşçinin Ücretsiz İzne Dayanarak İş Sözleşmesini Feshedememesi

Madde, günlük hayatın olağan akışına aykırı olarak ücretsiz izin konusunda işverenin tek taraflı iradesini yeterli görmüş, bu kapsamda işçiye bir fesih imkânı da sunmamıştır.

Aykırılık Hâlinde Para Cezası

İşveren geçici madde ile getirilen fesih yasağına (istisna dışında) uymazsa sözleşmesi feshedilen her işçi için aylık brüt ücreti oranında idari para cezası ile karşılaşacaktır.

Yukarıda bahsedilen madde ile ücretsiz izne ayrılmak zorunda kalan ve iş sözleşmesini bu kapsamda feshedemeyen işçinin korunması amacıyla da 7244 sayılı Kanun’un 7. maddesi ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’na Geçici 24. madde eklemiştir.

İmza Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak pandemi süreci öncesi ve sonrası işçi – işveren uyuşmazlıklarından kaynaklanan tüm uyuşmazlıklarınız ile ilgilenmekte ve bu kapsamda haklarınızın korunması ve emeklerinizin karşılığının alınması için yoğun çaba sarf etmekteyiz. Aklınıza takılan başkaca hususları danışmak ve hukuki destek almak için iletişim numaramızdan ve elektronik posta adresimizden bizlere ulaşabilirsiniz.